Het nieuws over Berlijn dendert na in mijn hoofd. Het is het worst-case scenario waarvan je achteraf zegt dat je hoopte dat het nooit zou gebeuren. Ik zeg achteraf, omdat ik er pas door voortschrijdend inzicht over nadenk. Naïef misschien. Zinnetjes als “De aanslag in Berlijn past in het dreigingsbeeld” klinken vreemd in mijn oren, alsof het te verwachten was. Voor mij niet. Dit soort berichten vallen altijd rauw op mijn dak. Ik sta niet, misschien niet genoeg, stil bij wat er allemaal mis kan gaan in de wereld. Er zijn mensen bezig met na te denken over wat er allemaal kan gebeuren, om te proberen heel veel te voorkomen. Ik vind het zo raar klinken! Dat het “past”. Dat er een “dreigingsbeeld” is waarbij het past dat iemand een vrachtwagenchauffeur (vermoedelijk) doodschiet, om vervolgens met die vrachtwagen en de dode nog naast zich naar een kerstmarkt te gaan om daar nog eens mensen dood te rijden. Hoe bizar zit je geest in elkaar als je dit doet? Hoe vertekend is je wereldbeeld als je dit doet? Hoe ziek ben je dan? En een vraag die ook bij me opkomt is: Hoe komt het dat je zo ziek geworden bent?

Ik heb geen antwoorden. Ik heb medelijden met allen die nu lijden en verdriet hebben, voor wie kerst 2016 niet wordt wat het had kunnen zijn: een feest, in welke vorm dan ook. 

Ik vind het ook erg dat de massahysterie weer gevoed is. De angst die weer een stukje meer regeert. Angst is een slechte raadgever. Dat roep ik vaak. Met mijn relativeringen en optimisme probeer ik vaak te zoeken naar dat wat de angst veroorzaakt en of het terecht is dat het je bang maakt. 

Misschien zit daar een element in waar ik iets mee moet. Hoe serieus neem ik anderen en hun gevoel voor dreiging als ik altijd maar relativeer? Sla ik de plank mis? Of is het mijn eigen angst in de angst meegesleurd te worden waar ik me tegen wapen?
Ik vind het ingewikkeld. Ik kan nooit tegen iemand zeggen: je hoeft niet bang te zijn. Als iemand bang is, dan is ie bang. Punt. We hebben geen aan/uit knop voor angst, of welke emotie dan ook. Ze worden gestuurd door de impulsen uit onze omgeving. 

In wezen is dat een goed ding en bestaat al sinds er mensen zijn. Bij gevaar reageren we nog altijd volgens de oer-impuls: zonder nadenken iets gaan doen:  vechten of vluchten. Die oer-impuls heeft ons door de miljoenen jaren van het bestaan van de mens geholpen om te komen waar we nu zijn. 

De bedreigingen zijn wel veranderd. Ik denk: minder duidelijk geworden. In de oertijd was het eten of gegeten worden. Heel helder. Maar met de ontwikkeling van de mens is er iets veranderd. Betrouwbaarheid is een hellend vlak geworden. Het denken en het ego hebben de mens veranderd in een wezen dat potentieel onbetrouwbaarheid in zich heeft. In de kern is het misschien nog altijd voortkomend uit het oerinstinct maar we zijn bang geworden voor andere soorten gevaren. Alles en iedereen kan een gevaar zijn. Het idee alleen al. Als je dingen anders ervaart of gelooft, ben je bedreigend, lees onbetrouwbaar.  We vertrouwen de ander niet meer, “aanval is de beste verdediging” en zie daar: de vicieuze cirkel is ontstaan. Hekken, sloten, wapens, van alles bedenken we met het idee dat dan gevaar wel bij ons weg blijft. We vertrouwen niet meer op betrouwbaarheid van de mens. We vertrouwen onszelf niet meer. Ik blijf maar denken dat daar een oorzaak zit van het ziek worden van mensen. We zijn gevangen geraakt in de angst, we zitten in het nauw en we maken rare sprongen. 

Ik ben van ik naar we gegaan. Raar. Ik kan niet zeggen dat ik bang ben, ik voel me niet gevangen in angst. Ik  -  de mensen  -  we. Ik wil er niet in mee, in de ‘we’ die ik omschrijf. Ik wil kunnen blijven vertrouwen. Bewust van het feit dat er mensen zijn die ziek geworden zijn, die daardoor potentieel gevaarlijk zijn, die ongeleid projectiel zijn. Ik kan en wil me er niet echt tegen wapenen. Laat me dan maar liever naïef zijn en vertrouwen in de betrouwbaarheid van de gezonde mens. Laat mij me dan maar af en toe rot schrikken als zieke mensen van zich laten horen.