Tijdens de repetitie van eens stuk doorloop je een aantal fases. Je begint met lezen om te weten waar het stuk over gaat. Daarna zit er veel tijd in het doorgronden van je personage en de ontdekkingen van waarom je tekst zegt, en met welke intentie. In dat proces ontstaat vaak onzekerheid. 

Op de site van gezondheidsplein las ik: 

"Onzekerheid is een bekend psychisch fenomeen. Iedereen heeft er wel eens last van. Als je je onzeker voelt, ga je twijfelen aan je zelfbeeld. Je gaat twijfelen aan wat je kunt of aan je eigenwaarde."

Onzekerheid is mij niet vreemd. Er zijn genoeg momenten waarop ik worstel met dingen. Ik ken mijn tekst nog niet en kan dan duiken in "ik kan niet acteren", of "straks hebben ze door dat ik er niks van kan". Een regie die in een onzekere fase zit? Mijn kleine stemmetje vertelt me dat het niet goed is dat de repetitie niet smooth verloopt. "wat nou regisseur...". Als ik te weinig deelnemers voor een workshop heb: "ik kan maar beter stoppen, misschien moet ik bekennen dat ik hier niet goed in ben." Zomaar wat voorbeelden gerelateerd aan mijn werk waar ik onzekerheid kan voelen. Er zijn nog meer momenten, zoals ben ik een goede moeder, partner, vriendin, zus. Genoeg om mezelf als het toeslaat in een gigantische dip te laten geraken. Niets is dan goed, ik deug niet, ik heb de hele wereld (ja ik denk dan groot) een verkeerd beeld voorgehouden. 

Maar even terug naar acteren, want daar wil ik graag over schrijven. I

Een repetitieproces kent een aantal fases. Het woord proces zet het al. Er is een begin-, midden- en eindfase van het repeteren. Elke fase heeft zo zijn eigen kenmerken. Zo is in de eerste fase vaak nog veel onderzoek nodig. Wie ben je, wat wil je, hoe wil je dat bereiken, wat gebeurt er met de andere personages, wat vind je van hen enz. Ik gebruik zelf vaak improvisatie als middel om dit onderzoek te doen. Dat maakt dat deze fase vaak als heel prettig en zinvol wordt ervaren. In de middelste fase gaat het belangrijk worden dat je de tekst leert kennen en begrijpen, en uiteraard uit je hoofd kennen. Deze fase wordt vaak als heel lastig ervaren. In deze fase ontstaat heel vaak onzekerheid: "we hebben de tekst pas laat gekregen, nu hebben we te weinig tijd". "Ik weet wel wat mijn personage wil, en hoe, maar ik moet steeds nadenken over welke tekst er precies bij hoort". "Ik heb zo vaak dezelfde soort tekst, dat ik het steeds door elkaar haal". "Ik blokkeer steeds als een ander zijn tekst niet kent" enz zijn vaak de struikelblokken. Dat zijn ze ook in het proces, laten we daar eerlijk over zijn. Het zijn de obstakels die maken dat je nog niet smooth en in het moment kunt acteren. En dat maakt onzeker. 

Ik hoor wel eens dat er bij amateurgezelschappen conflicten kunnen spelen. Heel vaak is dat in deze fase. De fase waarin je wel weet wat je moet weten en doen, maar het nog niet zo eigen hebt gemaakt dat alles er als natuurlijk uitkomt. De onzekerheid veroorzaakt de conflicten. Mensen zijn nog bewust onbekwaam. Het kan helpen dan even een pas op de plaats te maken, een alternatieve repetitieavond in te lassen. De ene keer helpt het om weer naar de leestafel te gaan, soms werkt het om scenes te improviseren, soms helpt een tussen evaluatie. Waar het om gaat is dat de periode van onzekerheid erkenning krijgt. Dat er ruimte is voor reflectie op wat er gaande is. Mijn ervaring is dat dat heel verhelderend werkt, en het gevoel dat mag gebeuren wat er gebeurt, ook al gaat het over onzekerheid. 

In de laatste fase lost dit zich meestal geruisloos op, omdat je dan herhaalt, herhaalt, herhaalt, tot alles is ingesleten en het denken niet meer overheerst. 

Onzekerheid gaat meestal over dingen die gebeurt zijn of die gaan gebeuren en die je in het moment belemmeren om je goed en zelfverzekerd te voelen. In het moment zelf is meestal niet zo veel aan de hand. Dat te ontdekken, dat is toch mooi?