Ooit speelde ik een scene waarin ik boos moest zijn op het personage dat mij dwars zat. Mijn personage wilde hem van alles aandoen om tot hem door te dringen. Mijn personage "mocht" hem daarvoor slaan. Zowel mijn tegenspeler als de regisseur wilden dat ik dat deed. Nou ligt iemand slaan absoluut niet in mijn aard, dus dat was echt een lastige voor me. In mijn opleiding heb ik kennis gemaakt met technieken om te vechten en vrijen op het toneel, dus ik dacht: die zet ik in. Maar dat werkte niet. Ik ging zo letten op of iets technisch goed ging, dat de intentie totaal verloren ging.

Een kort aanloopje om de klap uit te delen? Dat probeerde ik, maar iets in mijn systeem hield me tegen. Ik stopte al voor ik de aanzet tot slaan had. Anticiperen heet dat, weet ik. Ik doe iets al voor dat het werkelijk aan de orde is. Zou ik in het echte leven iemand kunnen slaan? vroeg de regisseur. Nee, ik denk het niet. Ik kan niet goed mensen pijn doen, niet fysiek en niet emotioneel. Niet dat ik dat dan nooit doe (ik ben echt geen heilige of watje), maar nooit bewust. Als ik denk aan trainingen die ik als trainingsactrice doe, ben ik meer van de emotionele agressie dan van de instrumentele. Het ontstaat uit wat er gebeurt, ik zet het niet bewust in. En dat is precies waar ik dan op zo'n moment bij acteren tegen aanloop: de drive van het personage is (nog) niet van mij, en dan hou ik mezelf tegen.  Herkenbaar?

Soms moet je in het vak iets durven doen dat ver of soms zelfs heel ver van je comfortzone af ligt. Dan ga je uit je eigen veiligheid iets doen wat voor jou niet vanzelfsprekend is. UIt je comfortzone gaan vraagt lef. In elke situatie is dat een grote stap, want de veiligheid van het vertrouwde voelt vaak als een betere keus: dan weet je tenminste waar je aan toe bent. De onzekerheid van het nieuwe is spannend. 
In acteren is mijn grootste struikelblok misschien wel dat ik iets niet fout wil doen, niet een ander pijn doen. 

Een paar jaar later deed ik mee aan een ander stuk. In dat stuk was mijn personage degene die nogal wat frustraties bij een ander personage opriep. Ik mocht me arrogant gedragen, doen alsof ik het grootste gelijk van de wereld had. Tot het moment dat de ander me 'wakker' schudde: een ferme tik in mijn gezicht om bij de les te blijven. Mijn personage had die tik nodig om te kunnen schakelen naar iets nieuws. Mijn personage werd er door wakker geschud, ja het gedrag van mijn personage maakte dat die situatie (de gegeven omstandigheden van het script) nogal uit de hand liepen. Als mijn personage zo door ging zouden er koppen rollen, iets wat mijn personage niet echt wilde, maar niet meer zag. De klap in het gezicht van mijn personage was nodig om het verhaal in het script goed te blijven volgen. Ik werd dus keihard in mijn gezicht geslagen. Als actrice keek ik naar de felheid in de ogen van de ander, het personage dat mij wakker schudde. Ze zag er echt woest uit. Elke keer weer, tijdens repetities en de voorstellingen zelf zag ik wat het gedrag van mijn personage haar deed. En ik begreep de klap. Hij was oprecht. En hard.

Vond ik het erg om geslagen te worden? Nee. En zelfs mijn personage voelde dat die klap nodig was om bij zinnen te komen. Elke keer dat ik de klap kreeg kwam hij onverwacht. Natuurlijk weet ik als actrice wel dat hij gaat komen, maar ik ging zo in mijn over het paard getilde rol op, dat ik hem nooit zag aankomen.
Wat als die actrice zich had ingehouden? Zou ik dan zo oprecht die schakel hebben kunnen maken? Zou ik dan geloofwaardig verrast geweest zijn? Ik denk het niet. Ik denk zelfs dat ik er van zou hebben gebaald dat ik niet werkelijk mijn schakel kon pakken omdat ik het moment niet kon geloven. Dat was zo'n belangrijke les voor me. Een dubbele les eigenlijk: wacht nooit tot iets gaat gebeuren wat je personage niet kan weten, hou de focus op wat je personage wil. Laat de ander je personage verrassen en reageer pas als het er is. Met de woorden van Lee Strasberg: "niet het moment er voor, niet het moment er na, er is alleen het nu". En je moet het lef hebben je dat te laten overkomen. Net zo goed als je focus hebt op wat je wilt bereiken, zelfs als je dat alleen voor elkaar krijgt door iemand te slaan. Slaan moet je durven. De impuls die je daartoe aanzet komt uit de gegeven omstandigheden. Jij hoeft alleen maar direct op je impuls te reageren.

Wat een leuk vak is het toch.